LAD-magazine, nr. 18

Magazine Psychiater behoudt volledig pensioen

Nummer 18 - Juli 2017 Kwartaalmagazine van de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband (LAD)

Genoeg empathie in de spreekkamer?

‘Straatdokter’: van alle markten thuis

Voorwoord

Lente van de akkoorden De eerste helft van 2017 gaat wat mij betreft de LADboeken in als de ‘lente van de akkoorden’. In een paar maanden tijd bereikten we overeenstemming over maar liefst zes nieuwe cao’s. Ik noem ze even in chronologische volgorde: in maart kwam een nieuwe Cao Nederlandse Universiteiten tot stand, in april een nieuwe Cao Arbo Unie, in mei volgden akkoorden voor een nieuwe Cao Ziekenhuizen, GGZ en Jeugdzorg en in juni tot slot voor de Cao Gehandicaptenzorg. Voor al deze zes cao’s gold dat de looptijd van de oude cao al was afgelopen en dat er belangrijke onderwerpen op de agenda stonden waarover goede afspraken gewenst waren. Denk aan werk- en regel­ druk, scholingsmogelijkheden, een goed salaris­ perspectief en aan het creëren van instroom van jonge medewerkers. Als je bedenkt dat veel zorgwerkgevers nou niet bepaald ruim in hun financiële jasje zitten, vind ik het best een prestatie dat het, in de meeste gevallen, in relatief korte tijd is gelukt om tot goede afspraken te komen. Natuurlijk konden onze onderhandelaars tijdens de overleggen niet ál onze punten binnenhalen. Onder­ handelen is geven en nemen. Niet alleen tussen werk­ gevers en werknemers, maar vaak óók tussen ons en de andere werknemersorganisaties waarmee we aan tafel zitten. De belangen van (aankomende) artsen en aanverwante beroepsgroepen lopen nou eenmaal niet altijd parallel met die van andere zorgwerknemers. Daar komt bij dat standpunten over en weer soms ver­schillend worden geïnterpreteerd. Neem het over­leg voor de Cao Ziekenhuizen: daar leek een lad magazine | 2

cao begin april ineens ver weg toen de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen een bod deed dat wij, maar ook de andere werknemersorganisaties, volstrekt onvoldoende vonden. De andere drie bonden kozen voor acties, terwijl wij dat veel te vroeg vonden: de werkgeversdelegatie bood in onze ogen ruimte voor overleg en wij vonden het zonde die niet te benutten. Juist in dit soort situaties is het ontzettend belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven, en het gedeelde belang voor ogen te houden. Na een avond en nacht intensief onderhandelen lukte dat in dit geval. Daar hebben alle werknemers in ziekenhuizen nu profijt van, want er ligt in mijn ogen een prachtig akkoord. Zijn we er daarmee? Nee, zeker niet. Nadat een ak­koord wordt gesloten, moeten de afspraken nog worden omgezet in een cao-tekst en de ervaring leert dat dan de devil in the details zit. Dat zien we op dit moment ook met het uitwerken van het Principe­akkoord Pensioenaftopping in een nieuwe Arbeids­voor­waardenregeling Medisch Specialisten. Medisch specialisten krijgen als gevolg van dat akkoord meer ruimte voor het maken van af­spraken met hun raad van bestuur over bijvoorbeeld zorg­­ver­ nieuwing en patiëntgerichtheid. Maar wat voor afspraken kunnen dat zijn en wie heeft welke bewegings­ruimte? Het is belangrijk dat we dat goed op papier zetten _ maar dat kost wel tijd. Genoeg te doen dus deze zomer en het komende najaar. Eén ding is zeker: het wordt een dynamische tweede helft van het jaar! Christiaan Keijzer voorzitter LAD

Inhoud

Adempauze voor anios

Column

8 Volledig pensioen voor psychiaters

Achter het nieuws

7

4

Een paar maanden geleden leek een nieuwe Cao GGZ ver weg vanwege de pensioen­af­top­ pings­kwestie. Toch kwam het in mei tot een akkoord. “Dat psychiaters hun nek hebben uitgestoken, heeft absoluut geholpen.”

10 Voldoende empathie?

Podium

Artsen leren steeds beter te communiceren, maar zijn ze ook empathisch genoeg? Werk en privé

Nieuwe bestuurders

Sinds begin dit jaar heeft het LAD-bestuur twee nieuwe bestuurs­ leden: klinisch fysicus Donné Pans en specialist ouderen­genees­ kunde Janneke de Wal. Wie zijn ze, wat drijft hen en wat zijn hun speerpunten? “We willen zorgen dat artsen en zorg­professionals in de lead blijven.”

16 12 Straatdokter met een groot netwerk

Als sociaal geneeskundige werkt Igor van Laere met dak- en thuislozen. Wat komt daarbij kijken?

14 Laatste nieuws

Nieuws

15 Contract tussentijds beëindigd: mag dat?

Reconstructie

18 Het bureau in beeld

Bureau in beeld

“Onderhandelen is net schaken”

Of je het nou leuk vindt of niet: in de dagelijkse praktijk moeten artsen en zorgprofessionals veel onderhandelen. Hoe doe je dat en wat zijn valkuilen? Trainer Desirée van den Broek licht een tipje van de sluier op en vertelt over de nieuwe LAD-training ‘Beter in onderhandelen’.

Juli 2017 | 3

Tekst Marjolein Dekker Fotografie Ivar Pel

Sinds 1 januari 2017 heeft het LAD-bestuur twee nieuwe bestuursleden: klinisch fysicus Donné Pans en specialist ouderengeneeskunde Janneke de Wal. Wie zijn ze, wat drijft hen en waarvoor gaan ze zich hard maken binnen de LAD? “De positionering van artsen en zorgprofessionals moet echt een impuls krijgen. Wij kunnen dat faciliteren, maar artsen moeten de rol ook zelf pakken.”

Nieuwe LAD-bestuurders:

“ Artsen en zorg­profes-­ sionals moeten in de lead blijven” Op het eerste gezicht hebben ze weinig raakvlakken: Janneke de Wal is werkzaam binnen de eerstelijnsgeneeskunde, terwijl Donné Pans als klinisch fysicus een natuur­ kundige achtergrond heeft. Al snel blijkt die conclusie te kort door de bocht. “Ik ben lang geleden ooit eens begonnen aan een ‘parkeerstudie’ natuurkunde”, zegt De Wal lachend waarna ze zich tegenover Pans, met zijn natuurkundige achtergrond, meteen verontschuldigt. Die reageert ad rem. “Geeft niets; ik heb zelf ooit de ‘parkeerstudie’ geneeskunde overwogen”, waarna een subtiele knipoog volgt. lad magazine | 4

De sfeer zit er goed in. Pans en De Wal zitten qua humor op dezelfde lijn en vinden het leuk dat ze samen als nieuwkomers het LAD-bestuur zijn komen versterken. Ze meldden zich beiden aan voor de vaca­ture voor een nieuw bestuurslid, na het ver­trek van huisarts Debby van Sleeuwen. Tijdens de procedure ontstond bij het zittende bestuur de wens om de bestuurs­bezetting uit te breiden van drie naar maximaal vijf personen. Op die manier kon een verbreding van inzichten worden ge­realiseerd, aange­ zien de achterban van de LAD steeds diver-­ ser is geworden. Uiteinde­lijk heeft dat ertoe

geleid dat zowel Pans als De Wal is be­noemd, waarbij Pans de portefeuille finan­ciën voor zijn rekening neemt. Het LAD-bestuur be­ staat daar­mee uit vier personen: voor­zitter Christiaan Keijzer (anesthesioloog), Cisca de Koning-van Saparoea (arts Maat­schappij en Gezondheid), aangevuld met de twee nieuwkomers.

Over je eigen heg

Voor De Wal was de LAD geen onbekende. “Toen ik nog aios was, ben ik ongeveer een jaar lid geweest van de ledenraad. Dat vond ik meteen al heel leuk. Ik heb, voordat ik als

Personalia Janneke de Wal (58) begon na haar gymna­sium-examen aan een studie natuur­ kunde, maar switchte na een jaar naar ge­ nees­kunde. Na haar artsexamen werkte ze in diverse beleids- en manage­ment­functies in het farmaceutische be­drijfs­leven, en deed een studie bedrijfs- en be­­stuurs­­­ wetenschappen. In 2012 besloot ze zich te spe­cia­liseren tot specialist ouderen­ genees­­kunde. Ze werkt nu bij de Zorggroep Noordwest-Veluwe. Janneke is getrouwd, heeft twee zoons en is verhuizend van Twente naar het midden van het land. Donné Pans (54) is klinisch fysicus-audio­ loog, opleider en als vakspecialist Gehoor lid van het MT van Adelante Audiologie & Communicatie. Hij heeft meerdere trainingen op het gebied van financieel management gevolgd. Daarnaast heeft hij ruime bestuurlijke ervaring, onder meer als penningmeester van de Federatie van Nederlandse Audiologische Centra FENAC en als voorzitter van de Raad van Advies van Stichting Audicienregister StAr. Daarnaast is hij vicevoorzitter van het Stafbestuur van de Adelante Zorggroep. Donné is getrouwd, heeft een zoon en een dochter en woont in Maastricht.

arts aan de slag ging, bij veel organisaties gewerkt, zowel aan de werkgevers- als werk­nemerskant, en mijn hart klopte altijd al een beetje voor vakbonden. Ik vind het belangrijk dat mensen op een meta-manier meedenken over hun organisatie of sector, dus de LAD past in die zin helemaal in mijn straatje.” Pans leerde de LAD pas later kennen. “Ik ben al heel lang lid van de NVKF, de belangenorganisatie van klinisch fysici. De NVKF is sinds eind 2015 aangesloten bij de Federatie Medisch Specialisten en op die manier maakte ik kennis met de LAD. Ik vind het leuk om buiten mijn eigen vakgebied op een brede manier bezig te zijn met de zorg en juich het toe dat de LAD het lidmaatschap ook heeft opengesteld voor een aantal beroepsgroepen die nauw verwant zijn aan artsen. Qua arbeids­ voor­waarden en -omstandigheden zitten klinisch fysici, maar ook klinisch chemici en ziekenhuisapothekers, heel dicht tegen artsen aan en we hebben in ons dagelijkse werk ook veel met elkaar te maken. Ik denk dat we allemaal baat hebben bij een

be­langen­­organisatie die voor onze ge­ zamen­lijke belangen opkomt. Dat maakt onze positie in den brede sterker.” Vooralsnog is Pans echter nog wel de enige niet-arts binnen het bestuur. Hij haalt zijn schouders op. “Ik voel me absoluut geen outsider, want we komen alle vier uit totaal verschillende specialismen.”

“Je hebt als arts geen solofunctie meer” Van alle markten thuis

De nieuwe LAD-bestuurders vinden dat artsen en zorgprofessionals verder moeten kijken dan hun eigen spreekkamer. “Je hebt als arts geen ‘solofunctie’ meer, waar­bij het alleen maar draait om de patiënt en jou”, meent De Wal. “Je hebt te maken met door­ verwijzers, met verpleging en ver­zorging, met zorgverzekeraars, met een management dat soms geen zorg­achtergrond heeft, kort­om: het is belang­rijker geworden om van alle markten thuis te zijn en je breed te oriën­­teren. Ik zie dat nu zelf met eigen ogen in de ver­pleeg­huissector. Vroeger werden verpleeg- en verzorgingshuizen geleid door geneesheerdirecteuren, maar dat is tegenwoordig wel anders. Soms slaat dat zelfs door naar een situatie waarbij er über­haupt geen arts meer in de raad van bestuur of het management zit. Precies dat is de reden waarom ik positionering zo belang­rijk vind. Wij als specialisten ouderen­geneeskunde weten samen met de andere zorgverleners wat de patiënt nodig heeft, en dus is het belangrijk dat wij bij strate­gische beslissingen worden betrokken en mee­beslissen over de koers van onze instelling.”

“ Het is belangrijker geworden om van alle markten thuis te zijn” Pans beaamt dat. “Artsen, maar ook klinisch chemici, fysici en ziekenhuisapothekers zijn er niet alleen om zorg te leveren, maar moeten in toenemende mate dingen doen waarvoor ze eigenlijk niet zijn opge­ leid, zoals onderhandelen met een raad

van bestuur of zorgverzekeraar. Je kunt je daartegen afzetten, maar het is nu eenmaal de setting waarbinnen we werken. Als we willen dat de zorgprofessional in de lead blijft, moeten we onze verantwoordelijkheid nemen. Ik geloof erin dat we dat bovendien samen met andere beroepsgroepen moeten doen, zodat we sterker staan.”

Meer dan baasje spelen

Het gesprek komt vanzelf op medisch leider­schap, dat zowel voor specialisten ouderen­geneeskunde als voor klinisch fysici nog wel eens een ver-van-mijn-bed-show is. “Natuurlijk hoeft niet iedereen ‘medisch leider’ te worden”, zegt Pans, “dat zou niet reëel zijn. Waar het om gaat is dat degenen die dat wél willen, die mogelijkheid krijgen én pakken.” De Wal geeft aan dat medisch leiderschap verdergaat dan een managementfunctie vervullen. “Het betekent niet per se dat mensen baasje gaan spelen, maar dat ze actief meedenken over waar de zorg of hun instelling naartoe moet en hoe ze daaraan kunnen bijdragen. In het vorige LADmagazine stond een artikel over de vraag of de zorg aan protocollitis lijdt. Dat vond ik een mooi voorbeeld. Je kan een protocol beschouwen als kookboek dat je precies volgens de letter volgt, maar je kan ook denken: als ik hier een snufje van het een of ander toevoeg, zou dat de kwaliteit een stuk verbeteren. Op die manier kunnen artsen het verschil maken. We hebben daar in mijn ogen nog een slag in te maken. Persoonlijk hoop ik via het LAD-bestuur collega’s te kunnen doordringen van het feit dat wij echt zelf onze rol moeten pakken als we (mede)zeggenschap willen blijven houden over de kwaliteit van de zorg.”

Speerpunten

Wat willen ze de komende tijd bereiken binnen het LAD-bestuur? Pans ziet het als portefeuillehouder financiën allereerst tot zijn verantwoordelijkheid om te zorgen dat de LAD een financieel gezonde vereniging is en blijft. “De contributie moet niet on­nodig hoog worden en het geld moet goed worden besteed.” De Wal vindt het belang­rijk om leden Juli 2017 | 5

Janneke de Wal: “Medisch leider­schap gaat verder dan het vervullen van een management­functie”

Donné Pans: “We hebben baat bij een belangenorganisatie die voor de belangen van artsen én aanverwante beroepsgroepen opkomt”

concrete handvatten te kunnen aan­­reiken die hen helpen hun positie te pak­ken. “Denk aan een profes­sioneel sta­tuut: hoe geef je daar nou invul­ling aan? En hoe ga je om met een vakgroep­regle­ment? Hoe ga je in gesprek met het bestuur? Ik denk dat de LAD in dat soort zaken een belangrijke faciliterende rol kan spelen.” Pans beaamt dat. “Als LAD kunnen we leden faciliteren, zoals recent in het Prin­cipe­ak­ koord voor de nieuwe Cao Zieken­huizen. Daarin zijn belangrijke afspraken gemaakt over de positionering van aan medisch specia­listen gelijkgestelde beroeps­beoefe­ naren. Zij kunnen ook plaatsnemen in een Vereniging Medisch Specialisten in Dienst­­verband (VMSD) en bijvoorbeeld meepraten over de onderhandelingen met zorg­verzekeraars.” De Handreiking Budget Organisa­torische Eenheid ziet hij in dat kader ook als een mooi voorbeeld van onder­ steuning vanuit de behoefte bij de achterban.

lad magazine | 6

Kruisbestuiving

Over de meerwaarde van hun deelname in het LAD-bestuur zijn ze het snel eens: die zit ’m in de kruisbestuiving. De Wal: “Omdat de LAD een van de federatiepartners van de KNMG is, beslissen we ook mee over maat­ schappelijk-ethische kwesties, zoals het alcoholgebruik van dokters of de vol­tooid leven-discussie. Ik vind het heel boeiend om zulke discussies te voeren vanuit zo’n brede expertise.”

“ De kruisbestuiving heeft de grootste meerwaarde” Pans vindt het daarnaast interessant om dicht op de ‘dagelijkse gang van zaken’ binnen de LAD te zitten. “Als bestuur horen we vanuit eerste hand hoe onder­hande­ lingen over cao’s verlopen, hoe het bureau dat strate­gisch aanpakt en hoe bijvoorbeeld

de pensioen­af­toppingsdeals tot stand zijn gekomen. Ik kijk daar nu toch anders tegen­ aan dan toen ik nog ‘gewoon lid’ was. Als lid ben je al snel kritisch als iets niet is gelukt, terwijl veel zaken zo ge­compliceerd liggen. Ik ben onder de indruk van de expertise en professionaliteit.” De Wal knikt. “Veel vakbonden hebben het op dit moment niet makkelijk en als ik dan zie hoeveel de LAD als betrekkelijk kleine werk­nemers­organisatie voor elkaar krijgt, dan mag dat in dit blad best wel eens gezegd worden.” “Oh”, vult Pans aan, “en mag ik ook nog even mijn ontzag voor de reeds zittende bestuursleden uitspreken, of krijgt het interview dan te veel een clubblaadjes-gehalte?” Hij wacht het antwoord niet af. “Christiaan en Cisca hebben beiden hun sporen verdiend qua bestuurlijke ervaring en het is ontzettend fijn om deel te mogen uitmaken van zo’n ervaren team.”

Adempauze Als anios werk ik momenteel volgens een 36-uren contract. Dat betekent dat ik, in tegenstelling tot mijn collega-anios die een 40-uren contract hebben, in principe om de week recht heb op een parttime dag. In goed overleg met onze roosteraar worden die dagen flexibel ingepland, bijvoorbeeld als extra compensatie wanneer ik weekenddiensten overneem van collega’s, of wanneer ik een dag naar een cursus wil. Dat is zo’n prettige situatie, dat ik me afvraag waarom anios niet standaard een dergelijk contract aangeboden krijgen.

Anna Verhulst rondde in 2016 haar studie geneeskunde af en is nu anios interne geneeskunde. In haar studenten­tijd was Verhulst onder andere actief als bestuurslid bij De Genees­kun­de­­student, als voorzitter van de werk­groep Studenten van het Platform Medisch Leiderschap en als lid van de redactieraad van Arts in Spe. Daarnaast schreef ze wekelijks columns voor Observant, de universiteitskrant van Maastricht, waarvan een selectie verscheen in de bundel Het is wit en staat in de weg.

Omdat je niet in opleiding bent, en dus niet aan geplande stages vastzit, word je als anios flexi­beler ingezet dan je collega-aios. Zo doe ik regelmatig een extra dienstblok, sta ik ’s avonds op de Spoedeisende Hulp, of neem ik een week lang elke dag op een andere afdeling waar voor een collega die een congres, onderwijsdag of papa-dag heeft. Dat is vooral leuk, uitdagend en afwisselend – en soms ook heel vermoeiend. Alle nieuwe indrukken: een eerste dienstblok, de eerste keer dat er twee coassistenten met jóu meelopen, de eerste keer je supervisor middenin de nacht ‘in huis’ bellen omdat de Spoedeisende Hulp overloopt en dan de eerste patiënt die on­ danks alle goede zorgen en overleg onder jouw handen overlijdt … En hoewel het in de race naar een opleidingstraject of promotieplaats niet chic – of in sommige omgevingen zelfs ronduit onverstandig – is om te pleiten voor zo nu en dan een extra adempauze, is dat toch precies wat ik hier wil doen. Binnen je carrière als arts kijk je voortdurend uit naar de volgende stap. Of dat nu je coschappen, eerste baan, promotietraject of opleidingsplek is, er is altijd weer iets nieuws om naartoe te werken. Die ambitie kenmerkt onze beroepsgroep, en daar is niets mis mee. Maar net zoals we patiënten soms moeten helpen een ‘time-out’ in het be­ handel­traject te nemen om goed na te denken over de verschillende opties, zo moeten we ook

elkaar als collega’s de rust en tijd gunnen om alle nieuwe indrukken te laten bezinken. Begin daar mee bij je allerjongste en allergroenste collega’s: de anios. Bied ze een parttime dag aan in hun contract, en zet daarmee de toon: het is oké om niet altijd alleen maar door te hollen en je zeven slagen in de rondte te werken. Neem af en toe de tijd om op adem te komen en je dromen voor de toekomst langs de meetlat van je laatste ervaringen te leggen. De huidige generatie jonge professionals heeft een enorme ambitie om zichzelf te bewijzen en haar dromen achterna te jagen. En dat lijkt zich steeds vaker te uiten in spanningsklachten, burn-out, middelenmisbruik of depressie. Binnen de gezondheidszorg ligt de lat vaak nog een stukje hoger, het gaat immers niet alleen om per­ soonlijke ambities, maar juist ook om de passie om dag in dag uit goede patiëntenzorg te leveren. En daar ligt de uitdaging voor mijn generatie jonge dokters, want op de lange termijn kunnen we alleen veilige en excellente patiëntenzorg waar­borgen als we ook goed voor onszelf kunnen zorgen. Ik pleit ervoor om de juiste toon al aan de poort te zetten: een parttime contract voor anios als de norm, en niet de uitzondering. Hulde aan de opleider die die investering durft te doen in een gezonde volgende generatie dokters!

Juli 2017 | 7

Achter het nieuws

Nieuwe Cao GGZ

Psychiater behoudt volledig pensioen Een paar maanden geleden leek er weinig kans op een succesvol resultaat voor een nieuwe Cao GGZ: de LAD/FBZ-onderhandelingsdelegatie stond lijnrecht tegenover GGZ Nederland in de pensioenaftoppingskwestie. Toch kwam het na een aantal constructieve onderhandelingsrondes tot een akkoord. “Dat psychiaters samen hun nek hebben uitgestoken, heeft absoluut geholpen”, aldus LAD/FBZ-onderhandelaar José Klerks. De verhoudingen tussen de LAD/FBZ en GGZ Nederland waren de afgelopen maanden gespannen. Reden daarvoor was de pensioenaftoppingskwestie (zie kader), waar beide partijen geharnast in zaten. Volgens GGZ Nederland was er geen geld om psychiaters tegemoet te komen, terwijl de LAD dat afdeed als onzin. “Andere werkgevers in de zorg dragen ook gewoon bij aan een volledig pensioen van hun werknemers, dus het was voor ons onduidelijk wat nou het probleem was”, aldus Klerks. Ze benadrukt dat dit voor de LAD echt een principekwestie was. “De pensioen­

aftoppings­discussie gaat niet over be­ dragen, maar om het principe dat werk­ gevers en werknemers samen bijdragen aan pensioen; het is uitgesteld loon. Als de werkgever ineens een deel van de premie in eigen zak steekt, dan kan je dat als werknemer niet over je kant laten gaan.” Deelakkoord Om duidelijk te maken dat het menens was, voerden psychiaters twee keer actie in de vorm van een zondagsdienst. Dat bleef niet onopgemerkt, maar leidde nog niet tot beweging aan de werkgeverszijde. De LAD/FBZ besloot daarom, met steun

van de Federatie Medisch Specialisten, de druk op te voeren door een derde actie aan te kondigen in een zwaardere variant: geen eendaagse, maar een tweedaagse zondagsdienst. “Ik denk dat psychiaters daarmee duidelijk hebben gemaakt dat ze het echt zat waren en dat er een oplossing moest komen. Toen we na de aankondiging weer aan de cao-tafel zaten, was praten mogelijk en dat ging zo constructief dat we tot een deelakkoord kwamen.” Een gekke situatie, meent Klerks. “Normaal gesproken maak je pas bekend dat er overeenstemming is als er een akkoord is over álle punten die op de cao-agenda

Pensioenaftopping: waar ging het om? Sinds 1 januari 2015 is het pensioengevend salaris ‘afgetopt’ op 100.000 euro bruto per jaar (voor parttimers naar rato). Dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd. Na de invoering van deze wetswijziging kregen werknemers het werknemersdeel van de pensioenpremie boven de aftoppingsgrens bij hun salaris opgeteld, zodat zij zelf konden beslissen of ze hiermee op een andere manier pensioen wilden

lad magazine | 8

opbouwen. Veel werkgevers deden hetzelfde met het werkgeversdeel en telden ook dat deel op bij het salaris van werknemers. In ggz-instellingen gebeurde dat, net als tot voor kort in algemene ziekenhuizen, niet: zowel de Nederlandse Vereniging van Zieken­ huizen als GGZ Nederland gaf aan er geen geld voor te hebben. In ziekenhuizen werd vorig jaar juni actie gevoerd, waarna de partijen weer met elkaar in gesprek gingen

en tot een oplossing kwamen. In het najaar van 2016 volgde een actietraject in de ggz met twee zondagsdiensten (op 1 november vorig jaar en 17 januari dit jaar) én de aankondiging van een 48-uurs zondagsdienst op 28 maart. Die laatste is er nooit gekomen, omdat de cao-partijen intussen een deelakkoord bereikten dat nu integraal in het onderhande­laars­ akkoord voor een nieuwe Cao GGZ is opgenomen.

Tekst Marjolein Dekker

Hoofdlijnen nieuwe Cao GGZ

staan, maar in dit geval was het belangrijk dat we onze leden lieten weten dat we er op dit essentiële punt waren uitgekomen. Als onze achterban daarmee instemde, konden we de derde actie namelijk op­ schorten en verdergaan met het caooverleg.”

is: werknemers krijgen weliswaar over 2015 en 2016 geen teruggave van hun werkgever, maar daar staat tegenover dat ze vanaf dit jaar een volledige teruggave krijgen die ook nog eens structureel is. Dat is veel meer waard dan een tijdelijke teruggave.”

Faire deal De LAD raadpleegde haar leden en die stemden in met opschorten van de acties, al werden er ook kritische noten gekraakt. Klerks begrijpt die scepsis. “In het deelakkoord spraken we af dat alle werknemers die door de pensioenaftopping worden geraakt, vanaf 2017 100% van het werkgeversdeel van de pensioenpremie ontvangen in de vorm van een bruto toelage.

Belangrijke afspraken De cao-partijen spraken af dat het deel­akkoord later integraal in het ‘eind­ ak­­koord’ zou worden opgenomen en in­­tus­sen gingen de onderhandelingen verder. Die verliepen volgens Klerks con­­ struc­tief en op 24 mei kwam het tot een akkoord. “Bovenop de pensioen­aftop­ pingsteruggave hebben we de ORT-kwestie kunnen beslechten en een goede salaris­ verhoging kunnen afspreken van in totaal 2,95%. Daarnaast hebben we belangrijke afspraken kunnen maken over het terugdringen van de werk- en regel­­druk, die aanzienlijk is in de ggz. Afgesproken is dat iedere ggz-instelling uiterlijk op 1 juli 2018 in samenspraak met de ondernemingsraad een plan van aanpak opstelt. Dat is iets wat we de komende tijd natuurlijk gaan monitoren.” Als dit magazine verschijnt, is intussen bekend of de LAD-leden hebben ingestemd met het akkoord. Afhankelijk van de uit­­­komst beslist de LAD/ FBZ-delegatie defini­­tief of ze haar handtekening onder de nieuwe cao zet.

“ Psychiaters hebben hun nek uitgestoken” Het is natuurlijk fantastisch dat GGZ Nederland bereid bleek voor de volledige 100% te gaan, maar het impliceerde wel dat we 2015 en 2016 moesten laten voor wat het is. Dat was voor sommige psychiaters even slikken, want onze inzet was nou juist om óók over die jaren een oplossing te bereiken. Uiteindelijk hebben we er echter toch mee ingestemd, omdat het in onze ogen een faire deal

• De nieuwe cao heeft een looptijd van 1 maart 2017 tot en met 1 juni 2019. • Per 1 juli 2017 worden de salaris-­ schaalbedragen verhoogd met 1,35%; per 1 juli 2018 nog eens met 1,60%. • De eindejaarsuitkering groeit in stappen toe naar 8,33% en wordt daarmee een volledige 13e maand. • Werknemers krijgen twee keer een eenmalige uitkering: op 1 oktober dit jaar bedraagt die 0,25% van twaalf maal van het op 1 oktober 2017 geldende maandsalaris; op 1 oktober 2018 0,25% van twaalf maal het maandsalaris op die datum. • Werknemers die door de pensioen­ aftopping worden geraakt, krijgen vanaf 2017 100% van het werkgeversdeel van de pensioenpremie in de vorm van een bruto toelage. • Een belangrijk punt was de ‘ORT’ kwestie, nadat in een aantal gerechte-­ lijke uitspraken in de zorg werd geconcludeerd dat medewerkers tijdens verlofuren recht hebben op gemiste onregelmatigheidstoeslag (ORT). In het akkoord zijn hier afspraken over gemaakt: medewerkers die tussen 1 januari 2013 en 1 juli 2015 op on-­ regelmatige tijdstippen hebben gewerkt, krijgen een eenmalige uitkering als mogelijke compensatie. • Werknemers kunnen voortaan een zelf­ standig scholingsverzoek indienen waartegen ze ook bezwaar kunnen maken bij afwijzing. • De cao-partijen stimuleren dat zowel werkgevers als ondernemings­raden zich actief inspannen voor een eigen aanpak om de regel- en/of werkdruk te verlagen. Elke ggz-instelling moet uiterlijk 1 juli 2018 met de onder­ neming­raad een plan opstellen. • Er komt een onderzoek naar gezonde roosters en hoe om te gaan met belastende diensten. Daarnaast wordt een checklist ontwikkeld, zodat roosteraars en werknemers hun rooster kunnen toetsen op gezondheid en duurzaamheid.

Juli 2017 | 9

Podium

Is er voldoende empathie in de spreekkamer? Patiënten voelen zich gezien bij een empathische arts en dat heeft veel voordelen, stelt oud-huisarts Frans Derksen in zijn proefschrift (zie kader). Maar in hoeverre leven artsen zich in de dagelijkse praktijk ook écht in in de patiënt? Is er, met andere woorden, voldoende empathie in de spreekkamer? We vroegen het drie (aankomende) artsen en we peilden de mening van onze leden via de poll op de website.

Zorg gebaat bij empathie Zes jaar geleden begon Frans Derksen met zijn promotieonderzoek, omdat hij merkte dat de huisartsenzorg industrialiseerde. “Huisartsen worden steeds meer gedwongen te werken met protocollen en standaarden, waardoor de patiënt in gefragmenteerde stukjes wordt opgedeeld. Maar bij empathie gaat het nu juist om het zoeken naar de samenhang in het verhaal van de patiënt.” Hij interviewde 30 huisartsen en 28 patiën­­ ten en constateerde dat het tonen van empathie tot een soort trias leidt: bij een empa­thische arts voelt een patiënt zich gezien en ge­waar­deerd. Dat schept ver­ trouwen, waardoor het zelfoplossende gedrag wordt ondersteund. Lees meer over zijn onder­zoek op de web­site van de LAD.

40%

Poll 40% Ja 50% Nee 10% Geen mening De LAD wil graag weten wat haar leden vinden. Voor elke stelling die we in de rubriek ‘Podium’ poneren, zetten we vooraf een poll op de homepage van de LAD-website.

lad magazine | 10

Tekst Marjolein Dekker Illustratie Ronald Slabbers

JA NEE

JA NEE

JA NEE

Harma Stenveld

Cees Wittens

Marjolein Kremers

dermatoloog, SCEN-arts en longpatiënt:

vaatchirurg en hoogleraar Veneuze Chirurgie aan Maastricht UMC+:

aios interne geneeskunde en voorzitter De Jonge Specialist:

De afgelopen jaren is er wel iets verbeterd, maar het is nog onvoldoende. Kijk alleen naar het grote aantal patiëntenplatforms, en je hebt eigenlijk al het antwoord op je vraag. Artsen realiseren zich nog onvoldoende wat een ziekenhuisbezoek met een patiënt doet. Sinds ik longpatiënt ben, heb ik dat zelf ervaren. Ik ben behoorlijk assertief – en notabene zelf arts – maar heb me, zeker in het begin, vaak te angstig en afhankelijk gevoeld om vragen te durven stellen, laat staan mijn ongenoegen te uiten. Het grootste misverstand is dat empathie tonen hetzelfde is als communiceren. Er zijn genoeg artsen die goed communiceren, maar vaak is die communicatie gericht op het stellen van een diagnose. Bij empathie gaat het echter niet om wat de kwaal is, maar wat de kwaal betekent voor iemands dagelijkse leven. Laatst zei een arts tegen me: ‘Mevrouw, wat is dit allemaal rot voor u!’ Toen dacht ik: hè hè, die snapt wat ik doormaak. Begrijp me niet verkeerd hoor: empathie heeft niets te maken met medelijden. Het gaat erom dat je probeert je in een ander te verplaatsen, zodat een patiënt zich begrepen voelt. In het contact met patiënten stel ik mezelf altijd voor met mijn voornaam, laat me tutoyeren en probeer me aan te passen aan de belevingswereld van de patiënt. Op die manier hoop ik dat de drempel voor patiënten zo laag mogelijk is om dingen bespreekbaar te maken. Ik merk dat sommige artsen empathie zien als noodzakelijk kwaad en dat het beter is je afstandelijk op te stellen. Of ze denken dat het te veel tijd (en dus geld) kost om empathisch te zijn. Onzin! Empathie levert juist veel op; niet alleen voor de patiënt, maar zeker ook voor de dokter zelf.

Ik ben niet tegen empathie, laat dat duidelijk zijn. Het punt is alleen dat we als artsen met zoveel administratieve rompslomp te maken hebben, dat we simpelweg niet altijd de tijd hebben om de patiënt tijdens een gesprek met empathie te benaderen en aan te kijken. Los daarvan durf ik ook vraagtekens te zetten of dat nodig is. In mijn boek De zorg is doodziek vergelijk ik ziekenhuizen – en dat klinkt misschien cru – met reparatiebedrijven. Als iemand binnenkomt, moet goed worden geluisterd wat hem of haar mankeert, maar op het moment dat hij in de behandelfase komt, gaat hij de ‘reparatiefase’ in. Het enige wat op dat moment van belang is, is dat hij de beste zorg krijgt. Achteraf horen we patiënten weleens klagen dat de dokter geen luisterend oor bood, maar laten we het eens omdraaien. Stel dat je iemand vooraf vraagt wat hij wil: een arts die een fijn gesprek met je aangaat of een arts die niets zegt maar wel een kei is in behandelen. Ik denk dat de meeste mensen voor het laatste kiezen. Natuurlijk, als beide artsen gelijk­waardig zijn, kies ik ook voor de meest em­pathische, maar wat ik bedoel te zeggen is dat em­ pathie op dit moment niet het aller­be­lang­ rijkst is. Ik denk dat er genoeg andere uitdagingen liggen waar we ons beter op kunnen richten. Veertig jaar geleden had een medisch specialist met drie mede­ werkers om zich heen te maken; nu zijn er 33 mensen die bemoeienis met hem hebben door al het gesleutel aan wetten, structuren en systemen. In mijn ogen is het veel belang­rijker om te kijken hoe dat efficiënter kan, zodat er ruimte ontstaat voor empathie.

Ik neig naar ja, omdat de aandacht voor goed communiceren en per­ soons­gerichte zorg tijdens de opleiding de afgelopen jaren sterk is toegenomen. Ik juich dat van harte toe. Het is ontzettend belangrijk dat je de patiënt meeneemt in wat je voorstelt en doet. Wel moet ik zeggen dat de praktijk soms weerbarstiger is: ik merk dat empathie onder druk komt te staan als de werkdruk hoog is. Je hebt niet altijd tijd om na een spreek­uur alles in de pc te registreren, dus soms moet dat simpelweg tijdens het spreek­uur – hoe vervelend dat ook is. Overigens denk ik dat empathie bij het ene specialisme belangrijker is dan bij het andere. Als een voetballer met een gebroken enkel binnenkomt, is het voor iedereen helder dat hij zo snel mogelijk moet worden geopereerd. Bij een intake op de afdeling oncologie ligt dat heel anders: juist dan is het belangrijk dat je je als arts verplaatst in de patiënt en de tijd neemt. Daarbij komt dat ieder mens verschillend is. De een vindt een begripvolle dokter prettig, terwijl de ander juist een wat meer afstandelijke arts wil. Belangrijk is in mijn ogen dat je dáár als dokter goed op inspeelt: probeer je in de belevingswereld van de patiënt te verplaatsen, zodat je kiest voor een benadering die het beste bij hem past. Persoonsgerichte zorg, zoals de Federatie Medisch Specialisten heel mooi in haar visie 2025 stelt, kan niet zonder empathisch te zijn. En in mijn ogen hoeft dat geen extra tijd te kosten. Als een patiënt aangeeft dat hij voortdurend pijn heeft en een arts zegt dat hij zich kan voorstellen dat dat lastig moet zijn in zijn werk, dan leeft hij zich in, zonder dat het een seconde extra kost.

Juli 2017 | 11

Werk/privé

Tekst Corrie Kooijman Fotografie Ivar Pel

Hij heeft te maken met de voor­oordelen over dak- en thuislozen en ervaart hoe makkelijk mensen over hun situatie oordelen. Igor van Laere weet als ‘straatdokter’ dat de werkelijkheid genuan­ceerder ligt. “Een grote groep mensen past niet binnen de regeltjes. Dan is het goed dat er dokters zijn die zich om hen bekommeren.”

lad magazine | 12

Igor van Laere (52) werkt als sociaal geneeskundige met dak- en thuislozen. Hij regelt de noodzakelijke medische zorg voor een doelgroep die een combinatie van medische en sociale problemen heeft, en bezoekt ze ook op straat.

“Ken je de serie McCloud nog? Dat is een aardige vergelijking met wat ik doe” Bij de koffieautomaat is het een komen en gaan. Bij de inloop van de Cocon, een opvang voor dak- en thuislozen midden in een woonwijk in Hilversum, vinden dak­lozen uit de regio een veilige haven. Aan hun verbaasde blikken is te zien dat ze zich afvragen wat die mevrouw van de LAD daar doet. De reden is een interview met straatdokter Igor van Laere. Hij houdt vandaag zijn wekelijkse spreekuur en heeft net zijn gesprek met een 52-jarige dakloze afgerond. “Deze man is net dak­ loos geworden en heeft een uitgebreid medisch dossier. Hij kon niet intrekken bij zijn familie, omdat die anders gekort wordt op de uitkering. Nu kan hij zich niet in de gemeente inschrijven, heeft daardoor geen adres en dus geen zorgverzekering, geen recht op een uitkering en geen geld voor medicijnen. Met alleen het voorschrijven van medicijnen kom je er dus niet.” Van Laere heeft vaak te maken met dit soort situaties. “Bij daklozen gaat het om mensen met een combinatie van sociale én medische problemen en daar­ om is sociaal-medische zorg voor hen zo belangrijk. Dat werkt anders dan de reguliere gezondheidszorg, waarin alles in regels en producten is gevangen. Een grote groep mensen past echter niet binnen alle wettelijke regeltjes. De onderlaag van de bevolking valt buiten de geijkte zorg­ patronen maar heeft wel zorg nodig, die ze soms mijden omdat ze teleurgesteld zijn in de hulp­verlening. Dan is het goed dat er dokters en verpleegkundigen zijn die zich om hen bekommeren.”

Carrière

Van Laere kreeg het medische van huis uit mee. Zijn vader was huisarts en zijn moeder bestierde de apotheek aan huis. Zijn ambitie was internist te worden, na zijn artsenstudie aan de Universiteit van Amsterdam. Maar de dynamiek tussen mens, probleem en zijn omgeving boeide meer, en hij kon niet goed aarden in de afstandelijke setting van een ziekenhuis. “Ik moet me kunnen bewegen en heb vrij­

heid nodig”, verklaart Van Laere zijn loop­ baanstappen. “Door te reflecteren op mijn loopbaan en wat ik belangrijk vind, ben ik me er bewust van geworden dat ik als straat­dokter het beste tot mijn recht kom. Ken je die serie McCloud van vroeger nog? Zo’n cowboy op een paard in New York die dingen voor mekaar krijgt? Dat is wel een aardige vergelijking met wat ik doe.”

Pech

Hij herkent steeds beter hoe iemand in een situatie terechtkomt zonder dak boven zijn hoofd. “Het levenspad zit op tal van fronten niet mee. Een moeilijke jeugd is niet per se noodzakelijk; iedereen die ex­treme pech op zijn pad tegenkomt, kan in een crisissituatie verzeild raken. Zo’n vijf tot tien procent van de bevolking heeft echter moeite mee te komen in de moderne maatschappij en zou baat kunnen hebben bij passende hulp of begeleiding. Zonder dat vallen ze vroeg of laat buiten de boot. Daklozen worden gemiddeld net iets ouder dan vijftig jaar. Als je dat beseft, kijk je wellicht anders naar een dakloze. Als wij ons als straatdokters binnen de gezond­ heidszorg niet druk om hen maken, doet niemand het.”

Goede opvang

Grote vraag is hoe die patronen kunnen worden doorbroken. “Het begint met preven­tie en goede jeugdzorg. Veel vol­ wassen daklozen hadden vroeger contact met de jeugd­zorg of kinder­bescherming. Het is bekend dat tien procent van de middel­bare schoolkinderen niet bij de jeugd­arts komt. Een grote groep wordt in de jeugdzorg wel gevolgd, maar als volwassene raken ze vaak uit beeld en is het niet duidelijk wie van hen dakloos raakt. Het is niet zo eenvoudig om pa­tro­ nen te veranderen. Er liggen wel kansen en gemeenten zijn druk doende de zorg voor kwetsbare groepen te verbeteren. Kennis van de omvang en aard van de pro­blematiek is hiervoor van groot belang om passende opvang en zorg te kunnen bieden.”

Van Laere noemt een voorbeeld. “Neem een man met schizofrenie die in een apparte­mentencomplex woont en al een tijdje voor overlast zorgt, omdat hij zich niet kan aanpassen uit angst en achter­ docht. In dat soort situaties moet je niet wachten op een calamiteit, maar op op­ los­singen focussen. Het is de kunst om de juiste hulpverlener in te zetten die het vertrouwen kan winnen, de tijd neemt en luistert naar de belevingswereld van de patiënt en de omgeving. In deze gevallen is specialistische bemoeizorg nodig, in­clusief overplaatsing naar een vorm van beschermd wonen, om systemen te door­breken en te voorkomen dat het echt misgaat. Goede opvang en bescherming zijn van levensbelang. Ik heb weleens uit­gerekend hoeveel opvangplaatsen met begeleiding nodig zouden zijn voor de steden. Dat zijn er echt veel meer dan nu beschikbaar zijn.”

Kennis van de straat

Om het belang van medische zorg voor dak- en thuislozen onder de aandacht te brengen, heeft Van Laere in 2008 de Doctors for Homeless Foundation opgezet, waar­­ uit de Nederlandse Straatdokters Groep is voortgevloeid (zie www.straatdokter.nl). De stichting treedt op als aanspreekpunt, vraagbaak en adviseur voor sociaalmedische zorg aan dak- en thuislozen. “Als straatdokters kennen we de pijn van de straat en de wegen om deze te ver­ zachten. En onze kennis van de straat wil­len we verbinden met het onderwijs op hogescholen en universiteiten. Daarnaast is ons sociale en medische netwerk enorm van belang om te zorgen dat iemand tussen alle regels door daadwerkelijk ge­holpen wordt. Een goede straatdokter heeft veel vrienden in zijn netwerk, ook buiten de medische wereld, die hij kan in­schakelen. Want straatdokters helpen is daklozen helpen. Mijn ervaring zegt dat we kwetsbare burgers veel beter moeten beschermen.”

Juli 2017 | 13

Nieuws

AIOS Upgrade

De Jonge Specialist organiseert op vrijdag 27 oktober samen met de LAD, Federatie Medisch Specialisten en VvAA weer de AIOS Upgrade, het landelijke congres voor aios. De dag staat dit keer in het teken van Value Based Healthcare, een manier om de gezondheidszorg zodanig in te richten dat de toegevoegde waarde voor de patiënt vooropstaat, terwijl iedere zorgeuro wel doelmatig wordt besteed. Ben jij als aios ook geïnteresseerd in waardegerichte zorg? Zegt PROMs-onderzoek je wat of wil je er juist meer over horen? Kom dan naar de AIOS Upgrade. Net als voorgaande jaren kun je tijdens het congres diverse workshops volgen, om je voor te bereiden op je toekomstige baan als medisch specialist of om je te helpen nog meer uit je opleiding te halen. Ook de LAD-onderhandelaars en -arbeidsjuristen verzorgen een aantal workshops. Verder wordt tijdens het congres de Opleidingsprijs uitgereikt aan de beste opleider van Nederland. Dit jaar wordt vooral gekeken welke opleider aios meeneemt in ‘samen beslissen’, patiëntgerichte zorg en of hij/zij aios stimuleert oog te hebben voor kosten in diagnostiek en behandeling. Aios kunnen hun opleider nog tot 8 augustus nomineren. Meer informatie over het programma en hoe je je kunt aanmelden vind je op www.dejongespecialist.nl/aiosupgrade.

Arbeidsmarkt:

Onbekend maakt onbemind Eind augustus verschijnt een special van het LAD-magazine over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, omdat die in onze ogen zorgelijk zijn: de werkloosheid onder basisartsen is nog altijd hoog, maar opvallend genoeg is er voor een aantal specialismen juist een tekort. Met ruim 35 medische beroepsopleidingen is de vraag hoe het spel van vraag en aanbod beter op elkaar kan worden afgestemd, zodat ook ‘impopulaire’ specialismen gedurende de opleiding voldoende aandacht krijgen. Immers: onbekend maakt vaak onbemind. In de special, die de LAD samen met De Geneeskundestudent uitgeeft, gaan we uitgebreid op dit vraagstuk in. lad magazine | 14

App Cao VVT Voor de Cao VVT (Verpleeg-, Verzorgingshuizen en Thuiszorg) is dit voorjaar een app gelanceerd, die op een snelle en handige manier inzicht geeft in de afspraken die in de nieuwe cao zijn gemaakt. De werkgevers- en werknemersorganisaties die bij deze cao betrokken zijn, waaronder de LAD/FBZ, ontwikkelden de app. De informatie uit de cao is opgenomen in een indeling per hoofdstuk. Daardoor zijn alle afspraken op thema doorzoekbaar. Ook bevat de app een lijst met veelgestelde vragen, bijvoorbeeld over beloning en vergoedingen, scholing en ontwikkeling en de kanteling van werktijden. Daarnaast zijn links naar relevante partijen en websites opgenomen en bevat de app een paar tools, bijvoorbeeld om je AOW-leeftijd uit te rekenen. Verder zijn in de app de professionele statuten opgenomen die gelden voor jeugdartsen en specialisten ouderengeneeskunde. Nieuwsgierig? De app is beschikbaar via de Google Playstore of de App Store.

Tekst Marjolein Dekker

Contract tussentijds beëindigd: en dan?

Tony Steen* is dermatoloog en werkt drie dagen per week in een zieken­ huis op basis van een jaarcontract. Drie maanden vóór de eind­datum krijgt hij een brief met de mededeling dat zijn contract tussentijds wordt beëindigd. Hij vraagt zich af wat hij nu moet doen en belt met het Kennisen DienstverleningsCentrum (KDC) van de Federatie Medisch Specialisten en de LAD.

De vraag komt binnen bij arbeidsjurist Annemarie Ludwig. “Tony Steen vertelde me dat hij met veel plezier in dit ziekenhuis werkte, maar dat er wel wat wrijvingen waren. Er was ontevredenheid over zijn communicatie, vooral in de intercollegiale sfeer. De brief van zijn vakgroepmanager over het tussentijds beëindigen van zijn contract kwam in die zin niet helemaal als verrassing.” Toch vroeg Steen zich af of hij die tus­sen­ tijdse beëindiging zo maar moest ac­cep­ teren. Hij belde het KDC, vooral met de vraag of hij nog iets zou kunnen uit­onder­ handelen. “Ik benadrukte meteen dat de werkgever een contract alleen tussen­ tijds kan beëindigen als er een ontslag­ procedure aan vooraf is gegaan of als de werknemer met de beëindiging instemt. Er was echter geen procedure gevoerd en Tony was het er al helemaal niet mee eens dat hij drie maanden eerder dan afgesproken op straat stond. Bovendien zou hij zijn WW-rechten op het spel zetten als hij zou instemmen met een voortijdige beëindiging van zijn contract.”

Alleen een brief is niet genoeg

Ludwig besluit te bellen met de werkgever. “De vakgroepmanager bleek niet te weten dat een ontslagprocedure nodig is bij het tus­sentijds beëindigen van een tijde­lijk contract. In het contract stond hier­over niets vermeld en hij was ervan overtuigd

dat een opzegbrief volstond.” Ludwig geeft aan dat dit niet zo is. “Sinds de invoering van de Wet werk en zekerheid op 1 juli 2015 is er het nodige veranderd. Als een (tijdelijk) contract tussen­tijds wordt opgezegd en zowel de werkgever als werknemer zich daarin kan vinden, is er niets aan de hand. Is een werknemer

het echter niet eens met de opzegging, dan moet hij binnen twee maanden een procedure starten waarna de opzegging via de rechter kan worden vernietigd. Voor medisch specialisten is in de Arbeidsvoorwaardenregeling Medisch Specialisten (AMS) bepaald dat het Scheidsgerecht Gezondheidszorg de bevoegde instantie is die bepaalt of de opzegging rechtsgeldig is.”

Compromis

Tips van arbeidsjurist Annemarie Ludwig

“Mijn cliënt had geen idee dat hij de opzegging middels een brief niet hoefde te accepteren. Ga er dus niet vanuit dat een werkgever de arbeidsovereenkomst zomaar (tussentijds) kan opzeggen, want daar gelden duidelijke regels voor. Als je het niet eens bent met het ontslag, schakel dan snel hulp in en laat je door ons bijstaan, omdat je zo’n opzegging binnen twee maanden moet aanvechten.”

Tot een procedure bij het Scheidsgerecht komt het uiteindelijk niet. “Tony gaf aan dat hij zijn contract graag wilde uitdienen, maar daar wilde de vakgroepmanager niet aan. Die vond dat er te veel was gebeurd om nog drie maanden op dezelfde voet door te gaan, maar hij zat ook niet op een procedure te wachten. Uiteindelijk zijn we na overleg tot een compromis gekomen: mijn cliënt is tot de einddatum in dienst gebleven met behoud van salaris, maar hoefde niet meer te komen werken. Als gebaar richting de werkgever heeft hij zijn resterende vakantiedagen opgenomen, zodat de werkgever die niet hoefde uit te betalen. Op deze manier had Tony alle tijd om op zoek te gaan naar een andere functie en behield hij zijn recht op WW voor het geval dat niet zou lukken.” * Namen van cliënten in deze rubriek zijn fictief i.v.m. de privacy van de cliënt.

> LAD.NL Vragen over uw contract of over een arbeids­ geschil? Neem contact op met de juristen van het Kennis- en DienstverleningsCentrum. U kunt ons bereiken via 030 670 27 02 of kijk voor meer informatie op de website van de LAD: www.lad.nl.

Juli 2017 | 15

Tekst Marjolein Dekker

“Onderhandelen is net schaken” Een patiënt die van alles eist, een raad van bestuur die vindt dat de werkdruk best meevalt en collega’s die een andere visie hebben dan jij: artsen en zorgprofessionals zijn zich er lang niet altijd van bewust, maar in de dagelijkse praktijk moeten ze vaak en veel onderhandelen. “Niet iedereen zit daarop te wachten, maar het kan je enorm helpen als je weet hoe het onderhandelingsspel werkt”, zegt arts en trainer Desirée van den Broek. Dit najaar geeft zij speciaal voor LAD-leden de nieuwe training ‘Beter in onderhandelen’.

Van den Broek spreekt uit ervaring. Ze is opgeleid als arts en heeft een aantal jaren in de kindergeneeskunde en psychiatrie gewerkt. “Ik heb me nooit gespecialiseerd, omdat ik al vrij snel merkte dat ik het leuk vind om met samenwerking en communicatie bezig te zijn: hoe kan je effectiever worden, hoe positioneer je jezelf, hoe krijg je iemand mee in jouw visie? Ik besloot me volledig daarop te focussen en ben nu coach, trainer en mediator.”

Complexe wereld

Juist vanwege haar achtergrond herkent ze goed waarom artsen en zorgprofessionals behoefte hebben aan handvatten in onder­ handelen. “Tijdens de opleiding ben je er vooral op gefocust je te ontwikkelen tot een vakbekwame arts of zorgprofessional, en dan kom je in de praktijk terecht: een wereld vol verschillende belangen, waarin je te maken krijgt met ingewikkelde zorg­ processen, doorverwijzers, een manage­ ment dat een bepaalde visie heeft en patiënten die assertief zijn. Natuurlijk word je daar tijdens de opleiding wel op voor­ bereid, maar het valt niet mee om jouw be­langen in zo’n complexe wereld goed lad magazine | 16

voor het voetlicht te brengen. Dat doe je er simpelweg niet zomaar bij en veel mensen vinden het ook niet leuk. Wat ik merk, is dat ze op een gegeven moment boos of gefrustreerd raken: hoe kan het dat het zolang duurt totdat de raad van bestuur een beslissing neemt, waarom ziet mijn manager niet dat de werkdruk te hoog is en waarom houden collega’s geen rekening met mijn rooster? Ik vind het ontzettend leuk als het lukt om mensen te laten inzien dat ze zelf de sleutel zijn om dat, tot op zekere hoogte natuurlijk, te veranderen.”

Schaakbord

Onderhandelen is volgens Van den Broek een spel. Het draait om luisteren, goed weten wat de belangen van de ander zijn en proberen te zoeken naar oplossingen waarin je je beiden kan vinden. “Veel zorg­­profes­sionals zijn sterk gericht op de in­houd, omdat ze geleerd hebben vanuit hun vak­inhoudelijke kennis een diagnose te stellen of behandelmethode te kiezen. Wat ik vaak zie, is dat ze ook vanuit die inhoud gaan onder­handelen en alleen maar gericht zijn op zenden en overtuigen. Punt is alleen dat als ze tegenover een manager zitten

die zelf geen medische achtergrond heeft, dat al snel weinig zin heeft: die overtuig je niet met inhoudelijke argumenten alleen, daar zal je vaak ook andere tactieken voor moeten inzetten. Ik vergelijk onderhandelen altijd met een schaakbord. Je moet je vooraf goed verdiepen in de ander, zodat je weet wat zijn belangen zijn. Vaak wordt die stap al overgeslagen. Tijdens het onderhandelen moet je vervolgens goed observeren wat er gebeurt. Alleen dan ben je in staat te switchen tussen verschillende interventies, zodat je met volle aandacht het ‘spel’ kan spelen.” De grootste uitdaging is volgens haar om te onderhandelen met behoud van de relatie. “Of je nou onderhandelt met een patiënt, een collega, een manager of een zorgverzekeraar: in alle gevallen geldt dat je samen verder moet. Natuurlijk mag je je punt stevig maken, maar het heeft geen enkele zin om de ander tegen je in het harnas te jagen.”

Interactief

Tijdens de training ‘Beter in onderhandelen’, die de LAD ontwikkelde als vervolg op de succesvolle training ‘Beter in beeld’ (zie ook kader), krijgen deelnemers inzicht in het

LAD en onderhandelen De LAD is als werknemersorganisatie dagelijks bezig met onderhandelen, zoals over nieuwe cao’s en, op lokaal niveau, over sociaal plannen. “Wat we van veel leden horen, is dat ze bijvoorbeeld huisarts, apotheker of medisch specialist zijn geworden omdat ze met hun vak bezig willen zijn, en niet met alle ‘randverschijnselen’ daaromheen”, vertelt directeur Caroline van den Brekel. “Als LAD kunnen wij een deel van die randverschijnselen wegnemen, door namens onze leden goede afspraken te maken met werkgevers over hun arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden. Maar het is ook belangrijk dat artsen en zorgprofessionals zelf in de lead blijven, zodat er niet over hen, maar met hen wordt beslist. Om hen daarbij te helpen, hebben we vier jaar geleden de training ‘Beter in beeld’ ontwikkeld, die met een 8,5 wordt gewaardeerd en intussen een begrip is.” Bij ‘Beter in beeld’ ligt de nadruk op iemands kern­ kwaliteiten: in welke communicatieve vaardigheden ben je goed en hoe kun je die kwaliteiten inzetten om je invloedssfeer te vergroten? “Van leden die deze training al een keer hebben gevolgd, krijgen we regelmatig te horen dat ze behoefte hebben aan een verdiepingsslag. Speciaal daarvoor hebben we samen met VvAA de training ‘Beter in onderhandelen’ ont­wik­keld, die een logisch vervolg is op ‘Beter in beeld’, maar eventueel ook los daarvan kan worden gevolgd.”

Interesse? Meld u aan! Voor ‘Beter in beeld’ zijn nog een paar plaatsen beschikbaar voor de trainingsdag van 10 november. De training ‘Beter in onderhandelen’ beslaat een dag (van 09.3017.00 uur) en wordt dit najaar twee keer gegeven: op 9 en op 23 november in Slot Zeist.

De training is speciaal ontwikkeld voor LADleden en kost slechts € 275. Interesse? Voor beide trainings­dagen zijn nog een paar plaatsen beschikbaar, dus meld u snel aan via het ‘Snel naar’-menu op onze homepage (www.lad.nl).

“Switchen tussen interventies is belangrijk” onderhandelingsschaakbord. “We hebben deze training speciaal ontwikkeld voor artsen en zorgprofessionals in dienst­verband, die vaak tegen dezelfde dingen aanlopen. De training duurt een dag en is heel interactief opgezet. Tijdens de ochtend inventariseren we de behoefte bij de deel­nemers en achterhalen we, aan de hand van de theorie, hoe het kan dat ze tegen bepaalde dingen aanlopen.” ’s Middags gaan de deelnemers met de casuïs­tiek aan de gang en oefenen ze met een acteur. Van den Broek: “Dat is niet mak­­ke­lijk. Sommige deelnemers laten zich snel overbluffen, zeker als ze vanuit een hiërarchische ver­houding in gesprek gaan. Maar ik zeg altijd: realiseer je dat de ander jou ook nodig heeft en ga op zoek naar je gezamen­lijke belang.” Het leukste om te zien is volgens Van den Broek als mensen zelf ervaren wat het met de gesprekspartner doet als ze een andere interventie inzetten. “Sommige deelnemers blijven onder­han­ delen zien als noodzakelijk kwaad, maar voor anderen gaat soms een wereld open. Voor beide groepen is deze training interes­sant, want of je het nou leuk vindt of niet: inzicht in onderhandelen kan je veel opleveren en je werk een stuk verge­makkelijken.” Juli 2017 | 17

Bureau in beeld

Hoe werkt de huisartsenzorg?

Ledenpanel: wie meldt zich aan? U heeft het misschien in het vorige maga­ zine of in ons jaarverslag al gelezen: begin dit jaar passeerde ons ledenaantal de 30.000. Als ik bedenk dat we vier jaar geleden nog niet eens op de helft zaten, kan ik gerust stellen dat het sneller is gegaan dan ik had durven hopen. In korte tijd hebben we door het aangaan van zogeheten ‘dubbellidmaatschappen’ heel wat nieuwe leden mogen ver­wel­ komen. Daarnaast hebben nieuwe leden­ groepen zich bij ons aangesloten die qua arbeidsvoorwaarden en -omstandig­ heden dicht tegen artsen aan zitten, zoals apothekers, ziekenhuisapothekers, klinisch chemici, klinisch fysici en tech­ nisch geneeskundigen. Het zal geen geheim zijn dat ik ontzet­ tend blij ben met deze ontwikkeling. Immers: hoe meer leden we hebben, des te sterker we staan aan cao-tafels – en hoe makkelijker het wordt om goede afspraken te maken over (onder andere) uw salaris, opleidingsmogelijkheden en werktijden. Zo’n snelle groei op korte termijn brengt echter ook uitdagingen met zich mee. Doordat onze achterban groter en diver­ ser is geworden, is het belangrijk dat ieder lid zich blijft herkennen in de LAD. Zodat we de dingen (blijven) doen die in uw ogen toegevoegde waarde hebben en geen belangrijke ontwikkelingen missen. Gelukkig hebben we hiervoor sinds 2015 de ledenraad, waarin onze leden in kiesgroepen zijn vertegenwoordigd. Met de ledenraadsleden praten en brain­ stormen we vier keer per jaar over onze koers en strategie, zodat we er zeker van zijn dat onze (langetermijn)doel­­stel­ lingen aansluiten op uw be­hoefte. Soms zouden we echter ook tussentijds willen klankborden met (een aantal) leden over de wat meer ‘day-to-day’-zaken, zoals een actuele ontwikkeling waarover we een standpunt willen innemen. Of om te toetsen hoe tevreden u bent over een nieuwe dienstverleningsvorm. lad magazine | 18

Speciaal voor dat soort zaken richten we deze zomer een zogeheten ledenpanel in: een groep artsen/zorgprofessionals die we twee keer per jaar bevragen over onze dienstverlening in het alge­meen en die we tussentijds gericht zullen benaderen als we willen klank­borden over een onderwerp dat voor een deel van onze achterban relevant is. Denk aan wetgevingswijzigingen voor specialisten ouderengeneeskunde of de positionering van psychiaters. Lijkt het u leuk om in ons ledenpanel plaats te nemen? Meldt u dan aan op onze homepage www.lad.nl. Qua tijds­ belasting is deelname in ons leden­panel beperkt: twee keer per jaar bena­deren we u voor een algemene enquête (online en/of telefonisch). Daarnaast doen we tussentijds één of hooguit twee keer per jaar een beroep op u om over een specifiek onderwerp te klankborden. In ons ledenpanel is plaats voor 100 leden. Ik hoop op een hoog aantal aanmeldingen, zodat we onze dienst­verlening nog beter op uw wensen kunnen afstemmen. Aarzel dus niet en meld u aan! Caroline van den Brekel directeur

Hoe verdienen huisartsen hun geld? Tot hoe ver gaat hun rol in de eerste­lijns­zorg? Deze en andere vragen worden beant­ woord in het boek Zó werkt de huis­ artsenzorg, de nieuwste publicatie van het Platform Zó werkt de zorg, waar ook de LAD in participeert. Doel van het platform is het Nederlandse zorgstelsel inzichtelijk te maken voor zowel zorg­profes­sionals als de patiënt, met over­zichte­lijke, eenduidige en objectieve feiten. Het nieuwste boek over de huisartsen­ zorg borduurt voort op het boek Zó werkt de zorg in Nederland, dat in 2015 ver­ scheen. Het is de eerste ‘special’, waar­ van er nog meerdere zullen volgen. Het boek, dat samen met de LHV, SBOH en PROFclass tot stand kwam, is volgens de makers een gids voor huisartsen die een proactieve en leidende rol willen spelen in het steeds complexer wordende zorg­ veld van de eerste lijn. Het boek is zowel in paperback als e-book verschenen. De LAD verloot een aan­tal exemplaren onder haar leden. Wilt u daarvoor in aanmerking komen? Stuur dan vóór 30 juli een mail naar redactie@ lad.nl met als onderwerp ‘Zó werkt de huis­­artsen­zorg’, met vermelding van uw naam, adresgegevens en uw lid­maat­ schaps­nummer.

LAD @LADactueel LAD @LADactueel Nieuw: handige #app voor #Cao #VVT, met tools, FAQ en professioneel statuten. App jij ‘m al? Download ‘m snel! De Jonge Specialist @jongespecialist Save the date: 27 oktober 2017 AIOS Upgrade, over value based health care, door @jongespecialist, @de_specialisten, @LADactueel en @VvAA Voorzitter NVKF @VoorzitterNVKF Dank aan de onderhandelaars van de @LADactueel! #Pensioenaftopping (gedeeltelijk) gecompenseerd en AMS8!

Colofon Kwartaalblad van de Landelijke vereniging van Artsen in Dienstverband (LAD) met nieuws, opinie en achtergrondinformatie. (oplage 31.300) Redactieadres Janssoniuslaan 34-36, Postbus 20058, 3502 LB Utrecht, Telefoon (030) 670 27 27, E-mail: redactie@lad.nl Redactie Caroline van den Brekel, Marjolein Dekker en Corrie Kooijman Redactiecommissie Joeri Arkink (apotheker), Wouter Blox (aios longziekten), Edwin Duijzer (geneeskundestudent) en Anne Lisa Wolf (klinisch fysicus in opleiding) Columnist Anna Verhulst (anios interne geneeskunde) Fotografie Ivar Pel Illustraties Ronald Slabbers Vormgeving Member Since Druk Centrum Drukwerk ISSN-nummer 2213-9923

Het is wit en staat in de weg

Cao-update

Daar sta je dan: volledig onderaan de ladder, net goed genoeg om een infuus­lijntje te mogen afkoppelen … Dat het leven van een coassistent niet altijd over rozen gaat, laat anios Anna Verhulst in haar boekje Het is wit en staat in de weg zien. Tijdens haar coschappen scheef ze wekelijks columns voor de universi­teits­krant van Maastricht, vol humor en met zelf­relativering. Een selectie daarvan is op­ge­nomen in haar boekje, waarvan on­langs de tweede druk is verschenen. LADvoor­zitter Christiaan Keijzer verzorgt daarin het voorwoord.

De LAD was de afgelopen maanden weer betrokken bij diverse cao-onder­ hande­lingen. In maart bereikten we een akkoord voor een nieuwe Cao Nederlandse Universiteiten en in april een akkoord voor een nieuwe Cao Arbo Unie. In mei volgde een principeakkoord voor de nieuwe Cao Ziekenhuizen en twee onderhandelaarsakkoorden: voor de Cao GGZ en Cao Jeugdzorg. In juni tot slot werd een akkoord bereikt voor een nieuwe Cao Gehandicaptenzorg. In alle akkoorden werden goede afspraken gemaakt over salarisontwikkeling, scholing, loopbaanbeleid, vergoedingen en andere zaken. Meer weten? Kijk dan op onze Caopagina op www.lad.nl.

Omdat Anna onze columnist is, mogen we vijf exemplaren onder LAD-leden verloten. Interesse? Stuur dan vóór 30 juli een mail naar redactie@lad.nl met als onderwerp ‘Het is wit en staat in de weg’.

In getal

17,1% van de coassistenten en 13,2% van de bachelorstudenten heeft wel eens burnoutverschijnselen.

Het aantal medisch specialisten in loondienst steeg van 43% in 2014 naar

(Bron: De Geneeskundestudent)

49% in 2015

50%

Ruim van de Nederlandse artsen wil dat er meer tijd en geld wordt vrijgemaakt voor preventie

6 nieuwe caoakkoorden (Bron: LAD)

(Bron: Future Health Index 2017)

(Bron: Capaciteitsorgaan)

180.000 In de regio Deventer kunnen

patiënten dag en nacht via een app bij hun huisarts terecht (Bron: Huisartsencoöperatie Deventer)

De LAD sloot in de eerste helft van dit jaar

De Inspectie voor de Gezondheidszorg schreef vorig jaar voor

€ 1.314.000 aan boetes uit (Bron: IGZ)

Aios

in algemene ziekenhuizen krijgen hun RGSinschrijvingskosten voortaan vergoed (Bron: LAD)

Juli 2017 | 19

Onbezorgd Onderweg

Clarence rekent op Manon

Zo mag Manon op ons rekenen

Manon Bleumink Huisarts, lid van VvAA sinds 2008

Onbezorgd Onderweg met de VvAA autoverzekering Premium Zorgprofessionals kunnen op VvAA rekenen. Daarom pasten wij onze nieuwe autoverzekeringen aan op de reacties van onze leden. Zo zijn zij altijd Onbezorgd Onderweg met de unieke voorwaarden van onze nieuwe VvAA autoverzekering Premium:  Levenslange Bonusgarantie van 82,5% (uniek in Nederland)  Premium verzekerd = premium voorwaarden  WA-Verhaalservice: wij nemen u gedoe uit handen Wilt u ook op de unieke voorwaarden en uitstekende service voor zorgprofessionals kunnen rekenen? Bereken uw premie op vvaa.nl/premium Of kiest u voor onze andere verzekering: de VvAA autoverzekering. Daarmee bent u voor een scherpe prijs verzekerd tegen de belangrijkste risico’s.

Bent u lid van de LAD én van VvAA? Dan profiteert u van 5% premiekorting op de particuliere schadeverzekeringen van VvAA. Meer informatie op www.vvaa.nl/lad

tis Nu gra s rsu slipcu 129,€ . v . w t.